a także o jej powiązaniach z OSOBĄ, postawą samego człowieka (Casals tak to widział, jakość sztuki wiązał z wartością osobistych wyborów i wewnętrznej pracy nad sobą). Może byłby to filmik średni, taki ot, telewizyjny na 5 gwiazdek, ale ponieważ udało się reżyserowi wciągnąć widza w ten świat i w rozmowy mistrza z jego uczniem, a na dodatek na bardzo istotny temat, rzadko obecny w popularnych filmach - trzeba to uhonorować.

W ogóle to czasem zadaję sobie pytanie, czy nasza gwiazdkowa gonitwa, także oskarowa, zawsze ma sens. Przedwczoraj oceniałem na Filmwebie czeski film z 1955 r. pt. "Wyprawa w przeszłość" - był on przygodowy, bo pokazywał wyprawę chłopców do minionych epok z żyjącymi zwierzętami prehistorycznymi, ale też był edukacyjny - kosztem może emocji, zmienności perypetii i skali zagrożeń dla życia chłopców (o wiele silniej się przeżywało "Park Jurajski", ale moim zdaniem też PŁYCIEJ). W tamtych czasach bardzo wysoko oceniono ten czechosłowacki film, nawet USA sprowadziło go do swoich kin. Czy słynne przygodowe filmy Hollywood zaspokajają tę druga potrzebę wyrobionego widza, potrzebę poznawania i piękna? Czasem mam wrażenie, że filmy coś zyskując, np.popularność czy wzbudzenie emocji, coś innego tracą. Np. w innym filmie, potencjalnie z silną funkcją poznawczą, "Amadeuszu", zbyt dużo o muzyce nie dowiadujemy się, raczej koncentrujemy się na rywalizacji (trochę chyba wyolbrzymionej) Salieriego z Mozartem. Lojalnie dodam, że film ma inną cenną funkcję, jakby drugoplanową, potrafi - dzięki świetnej realizacji dzieła i warunkom współczesnych kin - zaintrygować pięknem samej muzyki. Niemniej przy tak wybitnym dziele Formana ta malutka "Siła milczenia" przynosi coś, co nie mieści się w głośnych tytułach, spowolnienie, by zastanowić się nad czymś subtelnym (zaś przy "Parku Jurajskim" czeska "Wyprawa w przeszłość" poprzez swój może zbyt edukacyjny spokój koncentruje uwagę na poznawaniu, na głębszym wejściu w obcy świat). Kiedyś pewien ksiądz, usłyszawszy moje pochwały jednego z najwybitniejszych kaznodziei polskich, ks.P. Pawlukiewicza, zaraz pospieszył z zapewnieniem, że był na wykładach tego złotoustego księdza. Pomyślałem: nawet proste kazanie takiego niby zwykłego księdza, słuchacza różnych wykładów... może więcej zmienić w sercach wiernych niż mowa wybitnego duszpasterza, transmitowana przez radio. Rzeczy "mniejsze", proste mają swoje wielkie powołanie.

Dodam jeszcze, co zrymuje się z ostatnim porównaniem, że "Siła milczenia" mówi o Casalsie w stylu, jaki się często spotyka w filmach o Janie Pawle II - wiolonczelista jest tu nieomylny, jakby święty. Nie jest to zaletą filmu,bo mamy nie świetego, lecz artystę - choć można by z tą oceną dyskutować, jeśli się przyjmie, że reżyser Huerga chciał wysunąć na pierwszy plan głownie idee tego muzyka i pedagoga. Gdyby Wajda zdecydował się na małą telewizyjną robotę, na pewno starałby się pokazać Mistrza przestrzennie, z cieniami. Ale Wajda nie z okresu filmu o Wałęsie.